Nowe Miasto zostało założone w 1325 roku przez komtura ziemskiego Ottona von Lutterberga otrzymując w tym też roku przywilej lokacyjny. Po zakończeniu wojny trzynastoletniej na mocy postanowień II pokoju toruńskiego w 1466 roku Nowe Miasto zostało przywrócone Królestwu Polskiemu otrzymując status miasta bezpośrednio poddanego władcy. W 1472 roku weszło administracyjnie miasto w skład starostwa bratiańskiego. Spowodowało to zatargi rady miejskiej z administratorami powiatu i doprowadziło do poddania się miasta Zakonowi Krzyżackiemu w 1521 roku. Po sekularyzacji Zakonu w 1525 roku król Zygmunt I Stary wydał przywilej na mocy którego Nowe Miasto zostało przekazane w dożywocie kasztelanowi płockiemu- Janowi Wiećwińskiemu. Najazdy szwedzkie w XVII wieku doprowadziły miasto do ruiny. W 1629 roku spalone zostały przedmieścia oraz klasztor franciszkański. Dzieła zniszczenia dopełniła epidemia dżumy i wojna północna (1700-1721).

W XVIII wieku Nowe Miasto znalazło się pod zaborem pruskim ponad 100 lat. Od 1 IV 1818 Nowe Miasto stało się stolicą nowoutworzonego powiatu lubawskiego, Który powstał z podziału dotychczasowego powiatu michałowskiego. W 1865 roku powołano reprezentujące interesy Polaków "Towarzystwo Rolnicze" pierwsze w powiecie lubawskim, przekształcone w 1893 roku w Bank Ludowy. Na mocy traktatu Wersalskiego Nowe Miasto zostało przyznane Polsce. Weszło w skład województwa pomorskiego ze stolicą w Toruniu. Do 1937 roku Nazwę urzędową miasto miało "Nowemiasto-Pomorze" , a od 1 IV 1937 -"Nowe Miasto Lubawskie".

Po odzyskaniu niepodległości w 1920 roku Przystąpiono do organizowania życia społecznego, gospodarczego i politycznego po przeszło wiekowej niewoli. Okres międzywojenny przyniósł postęp w zakresie rozwoju kultury, oświaty i gospodarki. Po zakończeniu wojny w 1945 roku Nowe Miasto należało do województwa bydgoskiego, a od 1950 do województwa olsztyńskiego. Po kolejnej reformie administracyjnej Nowe Miasto i część powiatu nowomiejskiego znalazło się w granicach województwa toruńskiego. Rozpoczęta 1 stycznia 1999 roku administracyjna reforma kraju przyznała Nowemu Miastu Lubawskiemu siedzibę władz administracyjnych powiatu nowomiejskiego, stwarzając perspektywę kolejnego rozwoju miasta. Atutem miasta jest panująca w nim niepowtarzalna atmosfera, położenie nad rzeką Drwęcą w urokliwym i malowniczym miejscu oraz znajdujące się w nim liczne zabytki kultury. W latach 40-tych XIV wieku miasto zostało obwarowane murami obronnymi, których niewielkie fragmenty zachowały się do dnia dzisiejszego oraz bramy brodnicka i Lubawska, w której mieści się miejscowe muzeum. Najwięcej zabytków w Nowym Mieście Lubawskim zachowało się w XIV-wiecznej gotyckiej Bazylice Mniejszej pw. św. Tomasza.

źródło: www.nowemiasto.com.pl